Een overweldigende overwinning van de NLD, de partij van Aung San Suu Kyi. Reden tot vreugde, ook bij de vele etnische minderheden in Birma. Na jarenlange onderdrukking zijn zij hoopvol. Maar ook wantrouwend. Want kan Aung San Suu Kyi vrede brengen, in een land dat moet herstellen van een halve eeuw dictatuur?

Grote veranderingen

De eerste stappen naar de huidige verkiezingen werden in 2012 gezet. Aung San Suu Kyi mocht toen -na tussentijdse verkiezingen- in het parlement plaatsnemen. Zo werd de weg naar democratische hervormingen ingeslagen. Grote veranderingen, internationaal gezien. Maar voor de vele etnische minderheden in Birma bleven deze nog nauwelijks voelbaar. Hier liggen de grootste uitdagingen voor de nieuwe Birmese leider.

Overlevingsstrategie

Birma heeft een rijke etnische en culturele diversiteit. Het land kent maar liefst 135 erkende etnische minderheden. Door de jarenlange burgeroorlog van een militair regime tégen deze minderheden, hebben zij hun cultuur gekoesterd. Het behouden van hun culturele identiteit is voor de meeste etnische minderheden al méér dan 50 jaar een belangrijk onderdeel van hun overlevingsstrategie.  En niet zonder reden. Duizenden van hen zijn Birma ontvlucht en nog eens duizenden zijn omgekomen in een strijd die zich richtte tegen deze etnische minderheden.

Culturele identiteit

Sinds de democratische hervormingen in 2012, is de Birmese overheid in gesprek gegaan met verschillende grote etnische groepen, waaronder de Karen. De inzet was een staakt-het-vuren, maar de onderhandelingen werden bemoeilijkt door militaire acties in Karen State en elders. Niet alleen het neerlegen van de wapens bleek een struikelblok, maar evenzeer de besluitvorming over onderwijs, het lokale overheidssysteem en het eigendom over natuurlijke grondstoffen. Zaken waarbij culturele identiteit een belangrijke rol speelt.

Karen

De Karen zijn een etnische minderheid van ongeveer 6 miljoen mensen in Oost Birma. Na de Britse overheersing en de Tweede Wereldoorlog werden verschillende politieke partijen opgericht in Birma, waaronder de Karen National Union in1947. De KNU fungeert nog altijd steeds als een lokale overheid op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg, cultureel en natuurlijk erfgoed en ook militair.

Vastberaden

Om niet ten onder te gaan aan de Birmese onderdrukking die na de militaire staatsgreep in 1962 volgde, hielden de Karen vastberaden hun culturele identiteit levend. De Karen dragen nog altijd hun traditionele kleding met trots, ook de 140.000 Karen in vluchtelingenkampen in Thailand. Karen feestdagen worden groots gevierd, met traditionele Karen zang, dans en gerechten. Zelfs wanneer even verderop de geweren van het Birmese leger hoorbaar zijn. Bij gebrek aan overheidssteun, introduceerde de KNU een eigen Karen onderwijs systeem, regelde zij  ‘backpack medics’ (verpleegkundigen die dorpen of ontheemden bezoeken voor medische hulp) en organiseerde lokaal bestuur in ieder dorp.

Politieke structuren

En niet alleen de Karen, maar ook andere etnische minderheden vormden eigen sociaal-economische structuren, voor zover mogelijk in armoede en oorlogstijd. De mate waarin de Birmese overheid strijd heeft gevoerd met een etnische minderheid, lijkt bepalend voor de rol die de eigen cultuur speelt binnen deze structuren. Dat ligt voor de hand. Waar de Mon op bepaalde gebieden samenwerken met de overheid, is dat voor de Karen nauwelijks een optie geweest.

Onderwijs in eigen taal

Daarin speelt onderwijs in eigen taal een belangrijke rol. Want voor de meeste etnische groepen is hun moedertaal de hoeksteen van hun cultuur en eigenheid. En aangezien de Birmese overheid decennia nauwelijks in onderwijs voorzag, wordt in de etnische gebieden al die tijd in de moedertaal les gegeven. De meeste Karen (of Shan, Karenni, Chin of Rohingya) kinderen spreken geen Birmees.

Birmese leerkrachten

Sinds de democratische hervormingen in 2012, maakte de Birmese overheid een voorzichtige start met onderwijssteun, ook aan de minderheden. Het ministerie van onderwijs stuurde Birmese leerkrachten naar deze gebieden, met Birmese onderwijs curricula, in het Birmees. Dat werd niet met open armen ontvangen.

Natuurlijke grondstoffen

Niet alleen in het onderwijs, maar ook binnen het eigendom van natuurlijke grondstoffen speelt de culturele identiteit een belangrijke rol. Jarenlang harkte de Birmese militaire overheid natuurlijke grondstoffen door heel Birma binnen, zonder dat de lokale bevolking daarvan kon mee profiteren. Wanneer er een dam werd aangelegd voor water-energie, werden bewoners weggejaagd, zonder compensatie. Vissers, die al generaties lang leefden van de opbrengst van de Salween rivier, zagen hun geboortegrond onder water verdwijnen. En zo werden ook boeren van hun landweggejaagd, voor grootschalige gas- en oliewinning.

Grootste uitdagingen

Voor Aung San Suu Kyi liggen de uitdagingen niet in het vormen van een regering, of in het om de tafel krijgen van alle verschillende etnische groepen. De grootste uitdagingen liggen in het opbouwen van een landelijk politiek systeem, waarin iedere etnische minderheid zich gerespecteerd en gehoord voelt. Echter, in al haar politieke jaren heeft de etnische Birmese Aung San Suu Kyi zich nog nauwelijks uitgesproken voor de rechten van de minderheden. Alle ogen zijn nu op haar gericht. Want alleen door een constructieve samenwerking met de etnische minderheden, komt langdurige vrede in het etnisch diverse Birma in zicht.