‘De Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) moet een onafhankelijk instituut worden dat fondsen werft en de verdeling van deze gelden toetst’. Dat betoogt Femke Halsema in de Van Heuven Goedhartlezing die zij vandaag zal uitspreken. Dit moet de effectiviteit van noodhulp verbeteren, zodat het ook op plekken terecht  komt die minder ‘fotogeniek’ zijn.

Geen interesse

Dat uitgangspunt ondersteun ik volledig. Er is naar mijn mening nog een andere oorzaak voor de voorkeur voor ‘aaibare projecten’. Deze blijft onderbelicht Halsema’s betoog. Dit komt niet alleen door hulporganisaties, die op deze manier denken meer geld te krijgen waardoor ze meer hulp kunnen verlenen. Het gaat veel verder, er is namelijk ook helemaal geen interesse voor niet fotogenieke projecten!

Nauwelijks op tv

Dat hebben die hulporganisaties prima aangevoeld. De gezinnen in de garageboxen in Syrië die Halsema noemt, maar ook de gezinnen op het platteland van Birma, in Oezbekistan, Noord-Korea. Wanneer zien we deze mensen eigenlijk? Een foto van een meisje in kapotte, vieze kleding in een tent, dat heeft weinig uitleg nodig. In één oogopslag begrijpen we wat er aan de hand en voelen we sympathie. Maar mensen in minder aaibare situaties… je ziet ze nauwelijks op tv.

Eenvoudig beschikbaar

De media zijn niet verplicht om deze verhalen te brengen. In die zin valt hen ook niets te verwijten. De media brengt het nieuws.  En langdurige en vaak complexe conflicten verliezen op een gegeven moment hun nieuwswaarde. Bovendien zijn de ‘fotogenieke’ vluchtelingen ook eenvoudig beschikbaar, de betreffende hulporganisatie helpen daar graag bij.

Verantwoordelijkheid

De mensen met een complexer verhaal in Syrië, Jordanië, Libanon, maar ook in Birma of Noord-Korea, hebben evenzeer onze hulp nodig. Er zou veel meer sympathie voor hen zijn, wanneer we hun verhalen ook kunnen zien en horen. Daar kan de media een belangrijke rol in spelen. Dezelfde media die vandaag graag de kritiek van Halsema op de hulporganisaties overnemen, mogen vandaag ook best even kritisch naar zichzelf kijken. Het is geen plicht, maar een verantwoordelijkheid die je als journalist en mens, gewoon op je mag nemen.

Uitdagingen

Is het ingewikkeld om mooie verhalen te maken over mensen in minder aaibare situaties? Nee, het kost meer moeite, maar het is de moeite zeker waard. Een diepgaand interview met een echtpaar dat in een Syrische garagebox leeft kan een indrukwekkend beeld opleveren. Ook elders, in moeilijk toegankelijke gebieden, zijn er lokale groepen die graag willen helpen om een reportage te maken over de situatie daar. Je moet contacten leggen, investeren in de vertrouwensband, langer in moeilijk gebied verblijven. Dat zijn uitdagingen die meeste journalisten graag aangaan, zeker oorlogsverslaggevers.

Minder sexy

Het ligt daarmee niet zozeer aan de journalistieke keuze van de verslaggever, die staat altijd onder grote tijdsdruk om zo snel mogelijk een goed verhaal te maken. Het gaat om een fundamentele keuze op een nieuwsredactie, om te kiezen voor minder sexy onderwerpen. Want deze onderwerpen kosten namelijk meer tijd en daarmee geld. Maar het zijn wel de verhalen die het verschil maken, waarmee een nieuwsprogramma zich kan onderscheiden. Niet alleen het verhaal over Aung San Suu Kyi, maar óók over het ontoegankelijke platteland van Birma, waar de bevolking ook nu nog onderdrukt wordt door het Birmese leger.

Sympathie

Als nieuwsredacties tijd en geld investeren in de minder aaibare projecten en mensen, zal er meer aandacht en sympathie ontstaan. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van hulporganisaties in de eerste plaats, maar ook van de media om ook minder fotogenieke aandacht te geven, zodat we met elkaar onze aandacht verbreden. En zodat de mensen die onze hulp hard nodig hebben, deze ook krijgen.

Een interessant verhaal

Aandacht voor mensen die hun stem niet of nauwelijks kunnen verheffen. Dat is het streven van Human Rights Media, een organisatie die lokale groepen in vooral zeer afgesloten gebieden ondersteunt, om de situatie van de bevolking daar naar buiten te brengen. Met Human Rights Media merk ik dat er grote sympathie is voor deze mensen in moeilijke gebieden. Wanneer mensen in Nederland deze verhalen met hun eigen ogen kunnen zien, zijn ze zeer bereid om te helpen. Sympathie en bereidheid om te helpen, daar kan de media een belangrijke rol in spelen. Niet omdat de media een hulpverlenende organisatie is, maar omdat ook deze minder aaibare mensen een interessant verhaal hebben en onze aandacht verdienen.